وقتی از تاریخنویسی ایرانی صحبت میکنیم، یکی از اولین اسمهایی که باید بیاوریم، ابوالفضل بیهقی است؛ مردی از خطهی بیهق (سبزوار امروزی) که در قرن پنجم هجری، با قلمی شگفتانگیز، روایتی زنده و انسانی از دوران حکومت غزنویان بهجا گذاشت.
او فقط یک مورخ نبود؛ نویسندهای روشنضمیر، با صداقتی کمنظیر که در اوج قدرت و دربار، دنبال چاپلوسی نرفت و حقیقت را فدای نفع شخصی نکرد.
✒️ نثر بیهقی؛ تاریخنگاری با طعم زندگی
زبان بیهقی نه خشک و رسمی بود، نه پر از اغراق. او واقعیتها را همانطور که بودند نوشت؛ با همه پیچیدگیها، خوبیها و بدیها. نثرش پر از گفتوگو، تصویر، هیجان و اندیشه است. او اولین کسی بود که نشان داد تاریخ فقط فهرست پادشاهان نیست، بلکه داستان انسانهایی است که میخندند، میترسند، خیانت میکنند یا پای عقایدشان میایستند.
⚖️ ماجرای حسنک وزیر؛ وقتی سیاست با اخلاق تصادف میکند
یکی از مشهورترین بخشهای تاریخ بیهقی، ماجرای حسنک وزیر است؛ مردی که روزی همهکارهی دربار بود و روز دیگر، قربانی سیاست و نفاق.
🧕 چه کسی بود حسنک؟
حسنک وزیر یکی از وزرای محبوب و پرنفوذ سلطان محمود غزنوی بود. اهل تدبیر و سیاست، اما با روحیهای صادق و بیریا. بعد از مرگ محمود، او در کنار سلطان مسعود (پسر محمود) ماند، ولی همین وفاداری باعث شد دشمنانش علیه او توطئه بچینند.
⚔️ دشمنیها شروع میشود...
در زمان سلطان مسعود، رقیبان سیاسی حسنک، از جمله احمد حسن میمندی، علیه او دسیسه کردند. او را متهم به خیانت، همکاری با خلافت فاطمی مصر (که در آن زمان رقیب عباسیان بود) و فساد مالی کردند.
🩸 روز اعدام؛ مرگ یک مرد، تولد یک افسانه
بیهقی در یکی از دردناکترین و درخشانترین بخشهای تاریخش، صحنهی اعدام حسنک را با جزئیاتی عاطفی و انسانی توصیف میکند. مردم آمده بودند تا ببینند این وزیرِ سابق، چطور به پایان میرسد.
> بیهقی مینویسد:
"و حسنک را به رسن کشیدند و به جایگاه بردند... در میان بازار... و بر دار کردند. رضیالله عنه... مردی بود پاکدل و پاکنهاد، با وفا به خدا و خلق. نه خیانتی کرده بود و نه مالی برده."
بیهقی با گفتن "رضیالله عنه" (خدا از او راضی باد) در مورد حسنک، نشان میدهد که او را گناهکار نمیدانست و در واقع، روایت رسمی حکومت را رد میکرد؛ اما با ظرافت، طوری که جان خودش را به خطر نیندازد
🎙️ چرا بیهقی هنوز برای ما مهم است؟
در دنیایی که «قدرت» اغلب حرف اول را میزند، بیهقی یادآوری میکند که انصاف، حقیقت و وجدان چیزهایی هستند که در بلندمدت باقی میمانند.
او تنها یک مورخ نبود، بلکه صدای وجدان تاریخ ایران بود. کسی که نشان داد حتی در قلب حکومت هم میتوان انسان ماند و بهجای چاپلوسی، حقیقت را نوشت
https://asrejavannews.com
🔸️ اپلیکیشن عصر جوان
https://eitaa.com/asrejavannewss
🔸️ لینک کانال ایتا
https://B2n.ir/pd5177
🔸️ لینک کانال واتس اپ
https://t.me/asrejavannews
🔸️ لینک کانال تلگرام